Chronijk der landen van Overmaas en aangrenzende gewesten door eenen inwoner van Beek
1507_Beek_Trec
Anoniem. “Chronijk Der Landen van Overmaas En Aangrenzende Gewesten Door Eenen Inwoner van Beek.” Edited by Jos Habets. Publications de La Société Historique et Archéologique Dans Le Limbourg, 1870, 5–197.
Auteursgegevens
| Naam | Peter Trecpoel |
| Geslacht | m |
| Geboortedatum | 1442 |
| Geboorteplaats | Beek? |
| Datum overlijden | 1508? |
| Plaats overlijden | Bilzen |
| Religie | katholiek |
| Educatie | misschien opgeleid in Luik |
| Beroep | priester in Beek, Geul, Sittard |
Inhoud van de tekst
| Beschreven begin | 1275 |
| Contemporain begin | 1462 |
| Plaats onderwerp | Beek |
Notities
Toelichting bij de kroniek op basis van de inleiding van Habets.
Het handschrift van deze kroniek is bijgebonden bij de Excellenste Cronike van Brabant , gedrukt bij Rolant van den Dorp, te Antwerpen 1497. Die tekst is volgens uitgever Habets waarschijnlijk ook inspiratie en model voor de auteur. De auteur schrijft echter nadrukkelijk vanuit het perspectief van Valkenburg en de landen van Overmaas, die sinds 1381 ‘te leen’ waren bij de hertog van Brabant. De Luikers zijn hier steeds de tegenstander die veel schade doen aan zijn eigen regio, maar ik zie ook veel meer identificatie met Gelre dan met Brabant. Zijn eigen standplaats is eerst duidelijk Beek, maar verschuift later richting Sittard en Bilzen. Habets beargumenteert overtuigend dat de auteur waarschijnlijk Peter Trecpoel is, die priester wordt gewijd in 1469, en dan 27 jaar oud is. Hij is in 1476 kapelaan in Geul en rond 1501 misschien in Sittard.
Volgens Habets wordt de kroniek contemporain vanaf 1468, maar vermoedelijk is dit al rond 1460. De kroniek bevat mooie details over hemelverschijnselen, ziekten, duurte, oorlogsschade, kloosterruzies, en nieuwe dingen - boekdrukkunst, wijwater in 1468, en de plotselinge verschijning van kruisjes in het lijnwaad van allerlei mensen in 1501, inclusief tekeningen. In de editie ontbreken de eerste 50 bladzijden, die gaan over de wereld van de schepping tot 1416. Het is duidelijk dat dit zeker niet alleen een lokale kroniek is - en daar inderdaad eerder het gedrukte model volgt, qua interesse en dergelijke, alhoewel er ook lokale dingen inzitten.
Habets schrijft dat hij de tekst vanaf 1468 zo exact mogelijk overgenomen heeft, enkele aanpassingen daargelaten: Een letterlijke uitgave zou volgens hem te verwarrend zijn. Waar de chronologische volgorde door elkaar liep is dit door Habets ‘hersteld’. Ook herhaalt de kroniekschrijver soms feiten; dan is de dubbele informatie weggehaald, en het overgebleven verhaal zo nodig verduidelijkt met informatie uit het weggehaalde stuk. Waar de tekst onduidelijk was heeft hij woorden toegevoegd voor opheldering. 1
De tekst begint als volgt en geeft ook een beperkt motief:
‘Hyr begynt eyn boeck off eyn regysler van menygerhande inde van veel punten inde saccken inde wessen off stucken die geschyet syn geystelycke off werltlick daer men afpsprecken inde kalten mocht int ghemeyn als van date me te wetten so wyl tyt off in waet joer dat sy geschyet mochtten syn off so wy mennych joer datz leden is dm datten sal men hy in dyssen bueck veijnden etc’ 2
[1] Anoniem, ‘Chronijk der landen van Overmaas en aangrenzende gewesten door eenen inwoner van Beek’, onder redactie van Jos Habets, Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg , 1870, 11-197, aldaar 7.
[2] Anoniem, ‘Chronijk der landen van Overmaas en aangrenzende gewesten door eenen inwoner van Beek’, 6.
Literatuur
Alleen bovengenoemde editie