Chronologische Historie van het geen is Voorgevallen, by de komste van Willem Karel Hendrik Friso. Prince van Oranie &ct… Door den Schrijver dezes. Jan de Boer, 1747 en vervolg
1747_Amst_Boer
Boer, Jan de. ‘Chronologische Historie van het geen is Voorgevallen, by de komste van Willem Karel Hendrik Friso. Prince van Oranie &ct… Door den Schrijver dezes. Jan de Boer, 1747 en vervolg’. Amsterdam, 1747. KB: 71 A-8. KB Den Haag. https://www.dbnl.org/tekst/_med009200201_01/_med009200201_01_0009.php.
Auteursgegevens
| Naam | Jan de Boer |
| Geslacht | m |
| Geboortedatum | 1694 |
| Geboorteplaats | Haarlem |
| Datum overlijden | 1764 |
| Plaats overlijden | Amsterdam |
| Religie | Katholiek |
| Educatie | Onbekend |
| Beroep | Kantoormedewerker wijnhandelaar |
Inhoud van de tekst
| Beschreven begin | 1747 |
| Plaats onderwerp | Amsterdam |
Notities
Met dank aan Tinka de Haan en Carolina Lenarduzzi
Jan de Boer werd in 1694 geboren in Haarlem; in 1764 overleed hij in Amsterdam. Zijn ouders waren Willem Willems de Boer en Ytje Hendriks.In 1724 trouwde hij in Haarlem met de één jaar jongere Maria Warnhout. Of hij kinderen had is niet met zekerheid bekend, maar waarschijnlijk waren deze er niet: in zijn poezie zitten enkele gedichten voor/aan zijn vrouw, maar nergens spreekt/ dicht hij over kinderen.
In 1738 is De Boer naar Amsterdam verhuisd. In een afscheidsgedicht van zijn geboortestad Haarlem laat hij doorschemeren dat de verhuizing gedwongen is; waarom vertelt hij niet. Na zijn verhuizing naar Amsterdam werkte De Boer als kantoormedewerker voor wijnhandelaar Cornelis van der Burgh. In 1748 vult De Boer op een belastingformulier als beroep in: ‘Comptoir bediende voor 3 dagen in de week of ½ jaar in een jaar, en anders geene winningen.’1 Als kantoorbediende behoorde De Boer niet tot de hoogste belastingbetalers, maar was hij ook zeker niet arm.
In zijn vrije tijd was Jan de Boer een fervente anateur-dichter en musicus. Behalve zijn dagboek heeft hij vele gedichten achtergelaten. Uit zowel zijn dagboek als zijn poëzie blijkt dat hij zanger en organist was in de Amsterdamse katholieke schuilkerk De Papegay. De Boer was een uitgesproken rooms-katholiek en fel anti-jansenist.
Toen het stadhouderloze tijdperk ten einde leek te komen, besloot De Boer de gebeurtenissen in zijn woonplaats Amsterdam vast te leggen, om later nog eens na te kunnen lezen ‘wat voor een wonderbaarlijke tijt ik gezien en beleeft heb’.2 Dit deed hij naar eigen zeggen niet voor het grotere publiek, maar puur voor zijn eigen interesse. De kroniek lag in een kast achter slot en grendel, zodat niemand erbij kon. Toch lijkt het erop dat hij wel degelijk een groter publiek voor ogen had; tekst en opmaak hebben meer weg van een gedrukt boek dan van een manuscript.
Jeroen Blaak heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar het dagboek van Jan de Boer. Niet alleen is er in 2002 een artikel uitgekomen over manieren van nieuwsverspreiding die in zijn kroniek te ontwaren zijn, ook beslaat Jan de Boer een hoofdstuk in Geletterde Levens uit 2004.3 Toch is de biografische informatie die we van hem hebben beperkt. Jeroen Blaak geeft aan deze informatie niet alleen uit de kroniek zelf gehaald te hebben, maar ook veel gebruik te hebben gemaakt van de afstudeerscriptie van Dennis Schouten ‘k Mikte op waarheid. Jan de Boer en de Doelistenbeweging die ter inzage in de Koninklijke bibliotheek ligt.
Dat De Boer een enorme interesse in geschiedenis had blijkt uit zijn kroniek. Hij liet zich inspireren door andere geschiedschrijvers en zag zijn werk als bron voor de geschiedschrijving. Met zijn werk bood hij een chronologische opsomming van de feiten.4 Hij wilde de geloofwaardigheid van zijn kroniek verduidelijken door steeds weer te herhalen dat hij zelf getuige was geweest van de gebeurtenissen. Dit schemert ook door in de manier waarop hij de gebeurtenissen beschrijft; meer dan eens laat hij hierbij zijn eigen mening blijken. Hoewel De Boer geen voetnoten of kantverwijzingen gebruikt, laat hij in de tekst wel telkens weten welke bronnen hij gebruikte. Veel van de gebeurtenissen had hij zelf gezien. Het lijkt erop dat hij vaak bewust op pad ging om te zien wat er in de stad gebeurde. Wanneer er ergens onrust was, was hij er snel bij om het verloop van de gebeurtenissen op te schrijven.
Zie over zijn religieuze overtuiging en andere handschriften, m.n. poezie ook
[1] Jeroen Blaak, ‘Informatie in een ander tijdperk. Nieuws in het dagboek van Jan de Boer (1747-1758)’, in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 25 (2002) 58.
[2] Ibid.
[3] Jeroen Blaak, Geletterde Levens (2004), 167-227.
[4] Jeroen Blaak, ‘Informatie in een ander tijdperk. Nieuws in het dagboek van Jan de Boer (1747-1758)’, 58.
Literatuur
Jeroen Blaak, ‘Informatie in een ander tijdperk. Nieuws in het dagboek van Jan de Boer (1747-1758)’, in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 25 (2002) 58.
Jeroen Blaak, Geletterde Levens (2004)
Carolina Lenarduzzi, Katholiek in de Republiek : de belevingswereld van een religieuze minderheid 1570-1750 (Nijmegen: Uitgeverij Vantilt 2019).
Carolina Lenarduzzi, ‘‘Op het overheerlijk nieuw orgel gemaakt in de groote, of St. Bavokerke, binnen Haarlem’ Jan de Boer (1694-1764), een muzikale bruggenbouwer uit Haarlem’, in: Haerlem Jaarboek 2019 (Haarlem 2020)66-85