Dagverhaal van het voorgevallene tijdens de Franse belegering en bezetting van Breda in 1793
1793_Bred_Ouko
Oukoop, Andries. “Dagverhaal van Het Voorgevallene Tijdens de Franse Belegering En Bezetting van Breda in 1793.” Breda, 1793. Stadsarchief Breda.
Auteursgegevens
| Naam | Andries Oukoop |
| Geslacht | m |
| Geboortedatum | 1771 |
| Geboorteplaats | Breda? |
| Datum overlijden | 1827 |
| Plaats overlijden | Breda |
| Religie | Gereformeerd |
| Publieke rollen | Lid Schoolcommissie Breda |
| Educatie | Franse en Latijnse school |
| Beroep | gemeentesecretaris; notaris |
Inhoud van de tekst
| Beschreven begin | 1793 |
| Contemporain begin | 1793 |
| Plaats onderwerp | Breda |
Notities
De kroniek doet verslag van de gebeurtenissen in februari en maart 1793. Waarschijnlijk is de kroniek tijdens of net na die periode geschreven. Het lijkt erop dat Oukoop tijdens het beleg notities maakte of een dagboek bijhield en zijn aantekeningen achteraf heeft uitgewerkt. Af en toe worden individuele dagen in groot detail beschreven waardoor het onwaarschijnlijk is dat Oukoop het hele boekje op basis van zijn herinneringen heeft geschreven. Het feit dat het in netschrift geschreven is wijst erop dat het achteraf is samengesteld.
Hoewel Oukoop het woord ‘ik’ bij het vertellen van zijn verhaal niet gebruikt, lijkt hij veel informatie te halen uit zijn eigen waarnemingen en ervaringen. Daarnaast citeert hij veel uit brieven of preken die hij gehoord of gelezen heeft. Hij verwijst naar literatuur en bijlagen die hij waarschijnlijk had bijgevoegd. Als secretaris van Breda had hij toegang tot veel documenten en praatte hij met mensen die goed op de hoogte waren van de situatie in en rond Breda. Daardoor kan worden aangenomen dat veel van wat hij zegt relatief betrouwbaar is.
Oukoop was tijdens het schrijven van de kroniek 21 jaar oud en secretaris van Breda. Hij was gereformeerd en was tegen de Franse invasie van Breda. Misschien heeft het feit dat hij tegen de Franse aanwezigheid was ertoe geleid dat hij de Franse activiteiten in een extra negatief daglicht stelde. Als secretaris had hij zowel contacten in het stadsbestuur als toegang tot het archief van de stad.
Oukoop benoemt zelf niet waarom hij deze kroniek is gaan schrijven. De aanleiding was waarschijnlijk het conflict tussen de Fransen en Breda. Oukoop staat aan de kant van Breda en is tegen de Franse aanwezigheid. Toch krijgt de lezer niet het idee dat de kroniek is geschreven met als doel om te laten zien hoe slecht de Fransen zijn of hoe goed de mensen in Breda zich verzet hebben. Het lijkt erop dat Oukoop zichzelf het doel heeft gesteld om een verslag van het beleg van Breda te schrijven voor het nageslacht. Het is duidelijk dat Oukoop de kroniek geschreven heeft om gelezen te worden. Zo noemt hij bijvoorbeeld een keer dat hij gaat afwijken van het hoofdverhaal.[1] Daarnaast is het in het net geschreven en dat zou niet nodig zijn geweest als Oukoop het alleen voor zichzelf schreef.
Oukoop beschrijft de gebeurtenissen rondom het beleg van Breda per dag. Hij geeft het telkens aan als hij begint aan de beschrijving van een nieuwe dag. Niet elke dag wordt behandeld en af en toe zijn de sprongen tussen de dagen vrij groot. Af en toe mist er een aantal dagen, de dagen lopen soms door elkaar heen en de paginanummers kloppen niet en zijn op een gegeven moment afwezig. Oukoop gebruikt nauwelijks persoonlijk voornaamwoorden in zijn verhaal en gebeurtenissen worden vrij gedetailleerd en heel feitelijk beschreven. Op meerdere plekken maakt hij gebruik van lijstjes, en cijfers om zijn verhaal te illustreren.[2]
Volgens een eerdere analyse van deze bron is de kroniek nooit bedoeld geweest voor publicatie.[3] De kroniek was dus blijkbaar niet bedoeld voor een groot publiek, maar is evenmin aan een specifieke lezer gericht. Misschien heeft Oukoop zijn verslag geschreven voor mensen die geinteresseerd waren in de geschiedenis van Breda en meer wilden leren over het beleg van 1793 zonder dat hij het op grote schaal wilde laten drukken.
[1] Collectie A. Oukoop, Dag verhaal, 33.
[2] Bijv. Collectie A. Oukoop, Dag verhaal, 13, 17.
[3] Hermans, Bijdragen tot de geschiedenis, 299-300.
Over de auteur:
a. Andries Oukoop werd op 25-12-1771 gedoopt en overleed op 31-10-1827. Zijn ouders waren Willem Oukoop en Anna Adriana Borgers.[1] Hij trouwde op 28-02-1822 met Jacoba Bogers; zij kregen geen kinderen.[2]
b. Levensloop: woonplaats (verhuizingen?) opleiding, beroep(en), maatschappelijke functies
Alles wijst erop dat Oukoop zijn hele leven in Breda heeft gewoond. Hij is daar gedoopt, getrouwd en gestorven, en hij heeft er het grootste gedeelte van zijn leven gewerkt. Hij was notaris van Breda tussen 1791 en 1811. Daarnaast was hij secretaris van de gemeente in de periodes 1803-1810 en 1815-1827.[3] Waarschijnlijk heeft hij op de Franse en Latijnse school gezeten.
c. Sociale positie: aanzien, welstand, geletterdheid/geleerdheid, netwerk, ambities.
Hij werd op zijn twintigste de notaris van de stad Breda, hieruit is op te maken dat hij goed geletterd was. Zijn vader was een katholieke boekdrukker, wat erop wijst dat Oukoop afkomstig was uit een relatief welvarende omgeving.[4] Zelf was Oukoop naast notaris en secretaris ook lid van de schoolcommissie in Breda, om het niveau van het onderwijs omhoog te krijgen. Het opzetten van een tekenschool was deel van dit project. Oukoops eigen tekenkunsten zijn terug te vinden in de kroniek.
d. Religieuze en politieke overtuigingen en betrokkenheid
Andries Oukoop was gereformeerd.[5] Dit is opvallend omdat zijn vader Rooms-Katholiek was. De manier waarop hij over de Franse inval schrijft suggereert dat hij aan de Staatse kant stond en het niet eens was met de Patriotten. Hij was betrokken bij de gemeentepolitiek in Breda. Dit blijkt uit het feit dat hij zijn hele leven voor de gemeente heeft gewerkt.
e. Heeft de auteur meer geschreven, wellicht zelfs publicaties op zijn naam staan?
In het archief van Breda worden meerdere stukken met zijn handschrift bewaard. Dit zijn vooral documenten die hij als notaris heeft ondertekend. Daarnaast heeft hij ook een boekje geschreven over de bevrijding van Breda in 1813.[6]
[1] Stadsarchief Breda, Collectie DTB Breda inv.nr. 32, Dopen nh Breda 1743-1778, 25-12-1771.
[2] Brabants Historisch Informatie Centrum, Archief 50 inv.nr. 1225, Huwelijksregister Breda 1822, 28-02-1822.
[3] Stadsarchief Breda, Collectie A.Oukoop, Plaatsingslijst van de collectie A. Oukoop.
[4] C.J.M. Brok, “De verhouding openbaar-bijzonder onderwijs in Breda gedurende de negentiende eeuw” (Universiteit Nijmegen, 1964) 34-35.
[5] Ibid., 48.
[6] Stadsarchief Breda, Collectie A.Oukoop, Plaatsingslijst van de collectie A. Oukoop.
Literatuur
C.R. Hermans, Bijdragen tot de geschiedenis, oudheden, letteren, en statistiek der provincie Noord-Brabant (Den Bosch 1845) 299-300.